Ηγεσία 3.0: Η αρχαία χαμένη θεά που πρέπει να ξαναανακαλύψουμε – Μιχάλης Παπαδόπουλος – CEO

Στην εποχή μας, υπάρχει ένα βασικό αξίωμα. Κανένας άνθρωπος ή οργανισμός μπορεί από μόνος του να πετύχει μεγάλα και σημαντικά πράγματα. Απαιτείται συνεργασία, χρειάζεται οικοσύστημα. Γιατί η διαδικασία δημιουργίας αξίας είναι συνεργασιακή υπόθεση. Μόνο η διαδικασία διαμοιρασμού της αξίας είναι ανταγωνιστική. Είναι ανώφελο και αντιπαραγωγικό, να ανταγωνιζόμαστε για να μοιράσουμε μηδενική αξία. Δεν είναι τυχαίο που μεγάλοι ανταγωνιστές στο εξωτερικό συνεργάζονται για να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για να ανθίσει ο κλάδος και μετά ανταγωνίζονται εξοντωτικά για να διαμοιράσουν την αξία που δημιουργήθηκε μέσω της συνεργασίας τους. Μία μέθοδος που στη γλώσσα της Διοίκησης ονομάζεται coopetition, από το co-operation και το competition.

Βασική προϋπόθεση για να πετύχουμε ως χώρα, είναι η ύπαρξη ηγεσίας. Απαιτείται ηγεσία για να αποτυπώσει το Όραμα για την Κύπρο, να φωτίσει το δρόμο, να εμπνεύσει και να δημιουργήσει. Γι’ αυτό και η υποτιμημένη σήμερα ηγεσία φαντάζει σαν μία αρχαία χαμένη θεά που πρέπει να ξαναανακαλύψουμε!

Το επίπεδο ιατρικής φροντίδας στην Κύπρο βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο μετεξέλιξης του. Πριν δεκαπέντε χρόνια, το Healthcare 1.0 έστελνε όλα τα δύσκολα περιστατικά εκτός Κύπρου. Εδώ και μερικά χρόνια κάναμε άλματα, το Healthcare 2.0 έχει αυτάρκεια να εξυπηρετήσει με επάρκεια τα δύσκολα περιστατικά στην Κύπρο λόγω ικανών ειδικών ιατρών και σημαντικών Κέντρων Αριστείας. Σήμερα, τώρα, έχουμε μία μοναδική ευκαιρία να αναβαθμίσουμε το επίπεδο ιατρικής φροντίδας στην πατρίδα μας, ώστε το Healthcare 3.0 να ενσωματώσει τη χρήση προηγμένης τεχνολογίας, της ρομποτικής, της τεχνητής νοημοσύνης, της έρευνας και της καινοτομίας για νέες θεραπείες και να καθιερώσει τη χώρα μας ως Κέντρο Αριστείας και Αναφοράς στην ευρύτερη περιοχή.

Η συγκυρία είναι ιστορική. Γιατί ευθυγραμμίζονται τα άστρα. Γιατί κλείνουν κύκλοι ζωής και ανοίγουν άλλοι με τεράστια δυνατότητα και προοπτική. Το μέλλον μας ανήκει. Ο τομέας της υγείας μπορεί να αποτελέσει το εφαλτήριο για ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης της Κυπριακής Οικονομίας, με δημιουργία χιλιάδων θέσεων εργασίας και ευημερία για τους πολίτες της χώρας μας.

Άνοιξε ο κύκλος του ΓΕΣΥ. Παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, η δημιουργία του αποτελεί μία μεγάλη κατάκτηση της κοινωνίας. Το ΓΕΣΥ έγινε κατορθωτό χάρη στο όραμα, την επιμονή, το πείσμα και την ηγετική παρουσία συγκεκριμένων ανθρώπων σε θεσμικούς ρόλους που συνεργάστηκαν μεταξύ τους για το κοινό καλό, που μας υπερβαίνει όλους μαζί.

Στο τέλος του επόμενου χρόνου λήγει η περίοδος προσαρμογής που δόθηκε στα ιδιωτικά νοσηλευτήρια από τον ΟΑΥ, γεγονός που θα οδηγήσει σε δραστική μείωση των εσόδων τους. Όσα νοσηλευτήρια δεν καταφέρουν να μειώσουν τα έξοδα τους, να αυξήσουν την παραγωγικότητα και να δημιουργήσουν εναλλακτικές πηγές εσόδων από μη κλινικές δραστηριότητες, δεν θα μπορέσουν να επιβιώσουν στο νέο περιβάλλον. Το 2022 συνεπώς σηματοδοτεί το τέλος εποχής του σημερινού επιχειρηματικού μοντέλου λειτουργίας των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων.

Κλείνει επίσης ο κύκλος ζωής του υφιστάμενου μοντέλου λειτουργίας των Δημοσίων Νοσοκομείων. Μετά την διοικητική αυτονομία και την απόκτηση στιβαρής ηγεσίας, το επόμενο στοίχημα είναι η οικονομική αυτονομία. Είναι ένα θέμα που πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα, με την εισαγωγή συστήματος κοστολόγησης και σταδιακή μείωση της απόκλισης εξόδων και εσόδων, ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει ο υγιής ανταγωνισμός και το αόρατο χέρι του Adam Smith.

Για τα νοσηλευτήρια (ιδιωτικά και δημόσια) ανοίγει επίσης ο κύκλος της ποιότητας, της διαφοροποίησης, της φροντίδας, της εξειδίκευσης, της άμεσης εξυπηρέτησης, της στενής εποπτείας δεικτών απόδοσης (των γνωστών KPIs) για διαπίστωση της οικονομικής υγείας και της στρατηγικής υγείας τους, στη μάθηση και ανάπτυξη του προσωπικού, στο βαθμό ενσωμάτωσης της τεχνολογίας και του ψηφιακού μετασχηματισμού, στην αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των δραστηριοτήτων και του business reengineering, της ικανοποίησης των ασθενών, της διεθνούς πιστοποίησης, της κουλτούρας Αριστείας, του Kaizen, δηλαδή της συνεχούς καθημερινής βελτίωσης.

Δεν είναι τυχαίο που μετά το τέλος του 2022 ο ΟΑΥ έχει δηλώσει την πρόθεσή του να εισαγάγει ποιοτικά κριτήρια για το ύψος της αμοιβής των νοσηλευτηρίων ώστε να ενθαρρύνεται και να επιβραβεύεται η Αριστεία και ο υγιής ανταγωνισμός, που μόνο ευεργετικά αποτελέσματα μπορεί να φέρει στην ποιότητα και το επίπεδο φροντίδας του ασθενούς.

Ο ΟΑΥ θα πρέπει ταυτόχρονα να δώσει κατεύθυνση και υγιή κίνητρα για να βελτιώσει και αναβαθμίσει τομείς της υγείας στους οποίους η Κύπρος υστερεί. Για παράδειγμα, κάθε χρονιά να δίνεται έμφαση  σε μία θεματική ενότητα: στην υπέρταση, το διαβήτη, τη δημιουργία μονάδων αιμοκάθαρσης στα ιδιωτικά νοσηλευτήρια. Ένα θέμα προτεραιότητας είναι η δημιουργία υποδομών και υπηρεσιών για τις ανάγκες των ατόμων τρίτης ηλικίας πέραν των 80 ετών. Τα τελευταία χρόνια το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε, την ίδια ώρα που το σύστημα δεν ήταν σχεδιασμένο να εξυπηρετήσει με υπηρεσίες και υποδομές.

Το 2021 άνοιξε επίσης ο κύκλος της συνεργασίας μεταξύ ιδιωτικών και δημοσίων νοσηλευτηρίων. Η πανδημία μας έφερε πιο κοντά για να αντιμετωπίσουμε χέρι με χέρι τον κοινό εχθρό. Η αξιοποίηση συνεργιών πρέπει να συνεχιστεί. Για παράδειγμα, ένα μέτρο που αμέσως μπορεί να υιοθετηθεί είναι οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας να ενταχθούν σε ένα εθνικό φορέα που να αξιοποιεί τις υποδομές, την εμπειρογνωμοσύνη και το επίπεδο φροντίδας που μπορεί να προσφέρει η κάθε μονάδα, προς όφελος των ασθενών. Οι υποδομές πρέπει να λειτουργούν σαν συγκοινωνούντα δοχεία για επιχειρησιακή συνέχεια και άμεση ανταπόκριση σε ανάγκες των πολιτών. Και εδώ, η συνεργασία θα προσθέσει μεγάλη αξία και αυτή η φιλοσοφία της ενοποίησης θα πρέπει να ισχύσει σε όλα τα επίπεδα, σε κλίνες, χειρουργικές αίθουσες, εξοπλισμό. Ενότητα σε όλα, χωρίς λίστες αναμονής, με άμεση πρόσβαση και εξυπηρέτηση των πολιτών σε δημόσια και ιδιωτικά νοσηλευτήρια.

Ανοίγει επίσης ο κύκλος της έρευνας και της καινοτομίας. Η Κύπρος μπορεί να καταστεί κόμβος ενός ευρύτερου οικοσυστήματος που θα αποτελείται από νοσοκομεία, πανεπιστημιακές κλινικές, εταιρείες τεχνολογίας, φαρμακευτικές εταιρείες από την Κύπρο, την Ελλάδα, το Ισραήλ, τις χώρες της Μέσης Ανατολής και του Κόλπου, ως ένα αντίβαρο της Δυτικής Ευρώπης που θα προσελκύσει ερευνητικά κονδύλια για νέες θεραπείες.

Θεραπείες που αφορούν τη χορήγηση σταγόνων στα μάτια και απαλλαγή διά παντός των γυαλιών πρεσβυωπίας, ενέσιμα φάρμακα για δραστική καταπολέμηση της χοληστερίνης, ενέσιμες γονιδιακές θεραπείες κληρονομικών ασθενειών του αίματος ή και μη κληρονομικών όπως ο καρκίνος και η νόσος του Parkinson. Ταυτόχρονα, η Κύπρος μπορεί να αναλάβει πρωτοβουλία για συμμαχία χωρών με στόχο να κηρύξουμε τον πόλεμο εναντίον των καρδιαγγειακών νόσων και του καρκίνου του πνεύμονα, που αποτελούν το 40% και το 22% αντίστοιχα των αιτιών θανάτου. Μπορούμε γιατί είμαστε μία κοινωνία της γνώσης.

Ανοίγει επίσης ο κύκλος των μεγάλων επενδύσεων στον κλάδο της υγείας. Παρατηρούμε ωστόσο πληθώρα άτακτων και μη μελετημένων αναπτύξεων οι οποίες θα καταλήξουν σε αποτυχία και θα πεταχτούν στη μαύρη τρύπα. Είναι εδώ ακριβώς που χρειάζεται όραμα, ηγεσία, συνεργασία και σχεδιασμός που θα επιτρέψει τις στοχευμένες επενδύσεις σε τομείς που η Κύπρος σήμερα έχει ανάγκη. Για παράδειγμα στη δημιουργία ενός τεράστιου σύγχρονου Κέντρου Αποκατάστασης που θα προσελκύσει ιατρικό τουρισμό λόγω και των κλιματολογικών συνθηκών της Κύπρου. Όπως και μικρότερων κέντρων αποκατάστασης σε κάθε επαρχία για να αποσυμφορήσουν τα νοσηλευτήρια, ώστε να έχουν διαθέσιμες κλίνες για σοβαρότερα περιστατικά.

Πετυχημένα ιδιωτικά νοσηλευτήρια θα τύχουν εξαγοράς από μεγάλα επενδυτικά ταμεία και στρατηγικούς επενδυτές με εμπειρίες και καλές πρακτικές που θα ευεργετήσουν τον τόπο. Μία από τις προκλήσεις είναι η αλλαγή του μοντέλου εταιρικής διακυβέρνησης, από το υφιστάμενο στο οποίο τις αποφάσεις λαμβάνουν ιατροί μέτοχοι σε ένα πιο ισορροπημένο σχήμα όπου οι ιατροί θα συμμετέχουν κυρίως σε ιατρικά συμβούλια, όχι ωστόσο σε θεσμικά όργανα της Διεύθυνσης και Διοίκησης. Για να τους δοθεί ο χρόνος και η ευκαιρία να μεγαλουργήσουν, να προσφέρουν ακόμη περισσότερα στη νέα εποχή, στον άνθρωπο.

Ηγεσία, όραμα, ενότητα στόχων, οικοσύστημα, έρευνα και καινοτομία, μπορούν να αναδείξουν τον τομέα της υγείας ως τον νέο πυλώνα οικονομικής ανάπτυξης της Κύπρου.

Μπορούμε και θα τα καταφέρουμε!

Μιχάλης Παπαδόπουλος

Γενικός Διευθυντής Αρεταίειου Νοσοκομείου