Αναγκαιότητα άμεσου εμβολιασμού του ενήλικου Κυπριακού πληθυσμού. Εισηγήσεις – Δρ. Σπύρος Πίπης & Δρ. Χάρης Νεοκλέους

Ένα  σχεδόν χρόνο μετά την έναρξη της πανδημίας από τον ιό SARS-COV2 και η Κύπρος αριθμεί πέραν των 30 χιλιάδων κρουσμάτων και πέραν των 200 θανάτων λόγω της λοίμωξης COVID 19. Πέραν της απώλειας ανθρωπίνων ζωών και της μεγάλης και σοβαρής νοσηρότητας, οι συνέπειες της τρέχουσας πανδημίας επεκτείνονται σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Η οικονομία του κράτους έχει πληγεί ανεπανόρθωτα και οι κοινωνικό-ψυχολογικές επιδράσεις της τρέχουσας πανδημίας ενώ δεν μπορούν να εκτιμηθούν με ακρίβεια τη δεδομένη στιγμή, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα καθορίσουν την μετά την πανδημία ζωή μας.

Η αισιοδοξία γεννάται με την έλευση αξιόπιστων εμβολίων έναντι του ιού, αλλά ταυτόχρονα νέες μεταλλάξεις του ιού εμφανίζονται, δείχνοντας μας ότι η έξοδος από τη συγκεκριμένη κρίση, απαιτεί πέραν των  αποτελεσματικών εμβολίων και την άμεση λήψη πολιτικών αποφάσεων, στηριζόμενων πάντα σε επιστημονικά κριτήρια, που σκοπό θα έχουν την όσο το συντομότερο δυνατό ολοκλήρωση του εμβολιαστικού προγράμματος έναντι του ιού.  Επομένως, τη δεδομένη χρονική στιγμή απαιτείται άμεσα η ύπαρξη ξεκάθαρου στρατηγικού σχεδιασμού εξόδου από την κρίση, ο οποίος πρέπει να είναι προσαρμοσμένος και εξατομικευμένος στα ιδιαίτερα δεδομένα της Κύπρου και όχι προσαρμοσμένος στον στρατηγικό σχεδιασμό άλλων ευρωπαϊκών χωρών με διαφορετικά δημογραφικά και άλλα χαρακτηριστικά από την Κύπρο.

Η έξοδος από την κρίση απαιτεί την ανάλυση δύο δεδομένων και εξεύρεση της βέλτιστης  λύσης με βάση αυτά.

ΔΕΔΟΜΕΝΟ 1 (ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΕΜΒΟΛΙΑ)

Pfizer

Πρόκειται για mRNA εμβόλιο που δίνεται σε  2 δόσεις με μεσοδιάστημα 3 εβδομάδων. Η αποτελεσματικότητα έναντι στο επικρατούν στέλεχος  είναι  95% σε διάστημα 7 ημερών μετά τη δεύτερη δόση (92% με βάση τα πρώτα δεδομένα του Ισραήλ).Μερική προστασία παρέχεται μετά από 11 μέρες μετά την πρώτη δόση. Εργαστηριακή μελέτη της Pfizer και του πανεπιστημίου του Τέξας δείχνουν ότι οι 2 παραλλαγές (αγγλική  και  νοτιοαφρικανική) δεν επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα.(https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2021.01.27.427998v1). Προδημοσίευση αναφέρει ότι μειώνεται και η μεταδοτικότητα από τους εμβολιασμένους. Υπάρχει έγκριση από ΕΜΑ και η συμφωνία είναι να χορηγηθούν  300εκ+300εκ δόσεις στη ΕΕ.

Μoderna

Πρόκειται για mRNA εμβόλιο που δίνεται σε  2 δόσεις με μεσοδιάστημα 4 εβδομάδων. Η αποτελεσματικότητα έναντι στο επικρατούν στέλεχος είναι 94.1% σε διάστημα 14 ημερών μετά τη δεύτερη δόση. Μερική προστασία παρέχεται 14 μέρες μετά την πρώτη δόση. Εργαστηριακή μελέτη της Moderna και NIH δείχνουν ότι οι 2 παραλλαγές (αγγλική και νοτιοαφρικανική) δεν επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα του εμβολίου

(https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2021.01.25.427948v1).  Υπάρχει έγκριση από ΕΜΑ και η συμφωνία είναι να χορηγηθούν  160εκ+150εκ (Υ/Δ) δόσεις στη ΕΕ.

AstraZeneca

Πρόκειται για εμβόλιο τύπου ιικού φορέα που δίνεται σε  2 δόσεις με μεσοδιάστημα 4-12 εβδομάδων. Η αποτελεσματικότητα έναντι στο επικρατούν στέλεχος είναι 69.5% με 2 ολόκληρες δόσεις όπως έχει εγκριθεί από τον ΕΜΑ.Η αποτελεσματικότητα φαίνεται αυξάνεται αν η δεύτερη δόση δοθεί μετά τις 12 εβδομάδες (https://doi.org/10.1136/bmj.n326) Μερική προστασία αποκτάται  21 μέρες μετά την πρώτη δόση.  Αναμένεται να ανακοινωθούν αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών για τις 2 παραλλαγές σύντομα. Υπάρχει έγκριση από ΕΜΑ  και θα δοθούν αρχικά 400 εκ δόσεις στην ΕΕ.

Novavax

Πρόκειται για εμβόλιο πρωτεϊνικού τύπου  που δίνεται σε  2 δόσεις με μεσοδιάστημα 4 εβδομάδων. Η αποτελεσματικότητα έναντι στο επικρατούν στέλεχος είναι 95.6% σε διάστημα 7 ημερών μετά τη δεύτερη δόση. Άγνωστη η προστασία μετά την 1^η δόση. Η αποτελεσματικότητα έναντι στην αγγλική παραλλαγή είναι 85.6% ενώ έναντι στην νοτιοαφρικανική 49% (60% όταν η μελέτη δεν συμπεριέλαβε τους HIVασθενείς). Αναμένεται έγκριση από ΕΜΑ

Janssen

Πρόκειται για εμβόλιο τύπου ιικού φορέα που δίνεται σε  1 δόση. Η προστασία ξεκινά μετά από 14 ημέρες. Η αποτελεσματικότητα έναντι στο επικρατούν στέλεχος είναι 66% μετά από 28 ημέρες αλλά 85% μείωση στις  σοβαρές περιπτώσεις και μετά από 49 ημέρες εξάλειψη εισαγωγών και θανάτων. Η αποτελεσματικότητα έναντι στην αγγλική και νοτιοαφρικανική παραλλαγή είναι 57% αλλά υπάρχει 85% μείωση στις  σοβαρές περιπτώσεις και μετά από 49 ημέρες εξάλειψη εισαγωγών και  θανάτων. Αναμένεται έγκριση από ΕΜΑ.

Sinovac

Πρόκειται για εμβόλιο τύπου ανενεργού ιού που δίνεται  σε  2 δόσεις  με μεσοδιάστημα 2 εβδομάδων. Η αποτελεσματικότητα έναντι στο επικρατούν στέλεχος είναι  50.5% (από τη μελέτη στη Βραζιλία). Δεν υπάρχουν δεδομένα για την αποτελεσματικότητα έναντι στην αγγλική  και νοτιοαφρικάνικη παραλλαγή ούτε για προστασία μετά από 1 δόση.

Gamaleya’s Vaccine

SputnicV

Πρόκειται για εμβόλιο τύπου ιικού φορέα που χρησιμοποιεί 2 ιικούς φορείς που δίνεται σε  2 δόσεις με μεσοδιάστημα 3  εβδομάδων. Η αποτελεσματικότητα έναντι στο επικρατούν στέλεχος είναι 92% με 2 δόσεις στο  διάστημα 7 ημερών μετά τη δεύτερη δόση (Sputnik V COVID-19 vaccine candidate appears safe and effective, February 2021, The Lancet). Δεν υπάρχουν δεδομένα για την αποτελεσματικότητα έναντι στην αγγλική  και νοτιοαφρικάνικη παραλλαγή ούτε για προστασία μετά από 1 δόση.

Να τονιστεί επίσης ότι με βάση έγκυρες δημοσιεύσεις όλα τα διαθέσιμα μέχρι και σήμερα εμβόλια προστατεύουν από τη σοβαρή νόσηση που προκαλούν όλες οι παραλλαγές του ιού. Άρα οποιοδήποτε αδειοδοτημένο εμβόλιο χρησιμοποιηθεί προστατεύει από σοβαρή νόσο και θάνατο. (doi:10.1001/jama.2021.2088).  Είναι ακριβώς γι αυτό το λόγο που είναι σημαντικό να προστατευτούν άμεσα οι ευάλωτες ομάδες ( άνω των 65 χρονών και με υποκείμενα ιατρικά προβλήματα ).

ΔΕΔΟΜΕΝΟ 2 (Ιδιαίτερα Χαρακτηριστικά της Κύπρου)

1. Πληθυσμός περίπου 1 εκατομμύριο . Σε επάρκεια εμβολίων είναι εφικτό σε 10-14 ημέρες να ολοκληρωθεί η 1^η δόση εμβολίου σε ολόκληρο τον ενήλικο πληθυσμό, που θα του παρέχει μερική προστασία από την λοίμωξη πολύ σημαντική προστασία από σοβαρή νόσηση. Με αυτό  τον τρόπο θα αποφορτιστεί το σύστημα Υγείας της χώρας με σημαντική μείωση στις εισαγωγές ΜΕΘ και θανάτους.
2. Πέραν του 95% του ενήλικου πληθυσμού είναι εγγραμμένο σε προσωπικό ιατρό. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να υπάρχει εύκολος έλεγχος της εμβολιαστικής κάλυψης αλλά και παρακολούθησης όλης της κλινικής πορείας του κάθε εμβολιαζόμενου. Η Κύπρος μπορεί να αποτελέσει πηγή εξαιρετικά σημαντικών επιστημονικών πληροφοριών για τις εταιρίες παραγωγής των εμβολίων. Ανάλογο παράδειγμα το Ισραήλ που μέχρι και σήμερα έχει εμβολιάσει με 1 δόση το 73% του πληθυσμού του.
3. Η οικονομία της Κύπρου στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στον τουρισμό. Ήδη η απώλεια μίας καλοκαιρινής περιόδου ήταν καταστρεπτική για την οικονομία της Κύπρου. Θα είναι πολύ δύσκολο αν υπάρξει δεύτερη χαμένη καλοκαιρινή περίοδος. Δυστυχώς ο ρυθμός με τον οποίο προχωράει ο εμβολιασμός στην Κύπρο προμηνύει από τώρα, ότι η Κύπρος δεν θα είναι ένα νησί ελεύθερο από τον ιό το καλοκαίρι, θέτοντας και πάλι σε κίνδυνο απώλειας της καλοκαιρινής περιόδου με ολέθριες συνέπειες στην οικονομία της Κύπρου.
4. Οι πρωτοφανείς συνέπειες γενικότερα στην οικονομία, στο εισόδημα των πολιτών, στη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, στις θέσεις εργασίας, στη ψυχολογία, στην κοινωνική ζωή και η κόπωση που πλέον φτάνει στα όρια της επιβάλλουν να γίνει το παν ώστε να επανέλθουν το ταχύτερο συνθήκες ομαλότητας.
5. Νησί χωρίς χερσαία σύνορα. Εάν ελεγχθούν τα εγχώρια κρούσματα τότε με τις υπάρχουσες γνώσεις και τα μέσα μπορούν  σχετικά εύκολα να ελεγχθούν τα εισαγόμενα κρούσματα.

Αναλύοντας τα πιο πάνω δεδομένα και λαμβάνοντας υπόψη ότι 1. η εμβολιαστική κάλυψη στην Κύπρο προχωράει με πολύ αργό ρυθμό 2. όσο καθυστερείται ο εμβολιασμός, (α) μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού παραμένει ευάλωτο στη λοίμωξη και (β) δίνεται η δυνατότητα στον ιό να μεταλλαχθεί και επομένως να υπάρχει ίσως η πιθανότητα να χαθεί και μέρος του οφέλους της όποιας εμβολιαστικής προσπάθειας γίνεται μέχρι τώρα, εξάγεται το συμπέρασμα ότι άμεσα πρέπει να εξευρεθεί λύση ώστε σε σύντομο χρονικό διάστημα να εμβολιαστεί το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Κύπρου

Επομένως, στόχος των αρμοδίων αρχών στην Κύπρο είναι να εμβολιαστούν και να προστατευτούν άμεσα αρχικά οι ευπαθείς ομάδες και στη συνέχεια  ποσοστό μέχρι 70% του πληθυσμού για να επιτευχθεί ανοσία της αγέλης (εάν οι νέες μεταλλάξεις του ιού καταστούν κυρίαρχες αυτό το ποσοστό ίσως να πρέπει να ανέλθει στο 80-85% του πληθυσμού).

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Α. ΕΜΒΟΛΙΑ

1. Οι αυστηροί και αδιάβλητοι μηχανισμοί ελέγχου της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας των εμβολίων που ακολουθεί ο ΕΜΑ, αποτελεί εγγύηση για την ορθή χρήση του όποιου αδειοδοτημένου εμβολίου από αυτόν. Επομένως οποιοδήποτε εμβόλιο χρησιμοποιηθεί στην Κύπρο πρέπει οπωσδήποτε να είναι αδειοδοτημένο από τον ΕΜΑ.
2. Η μελέτη των δημοσιευμένων αποτελεσμάτων της Φάσης 2 και της Φάσης 3 των εμβολίων που ακόμη δεν έχουν υποβάλει αίτημα αδειοδότησης στον ΕΜΑ μπορεί να καταδείξει υποψήφια εμβόλια που πρέπει η Κύπρος να προχωρήσει σε προ-συμφωνία για αγορά τους, εφόσον δοθεί η απαραίτητη άδεια από τον ΕΜΑ.
3. Πολύ ελκυστική λύση, για διάφορους λόγους, για την προμήθεια αποτελεσματικού και ασφαλούς εμβολίου εφόσον αδειοδοτηθεί από τον ΕΜΑ αποτελεί το Ρώσικο εμβόλιο  Sputnik (Gamaleya’s Vaccine)  τα χαρακτηριστικά του οποίου έχουν αναπτυχθεί πιο πάνω. Το συγκεκριμένο εμβόλιο αναμένεται να υποβάλει σύντομα αίτηση αδειοδότησης από τον ΕΜΑ. Η διακρατική συμφωνία μεταξύ Κύπρου και Ρωσίας για την άμεση προμήθεια ικανού αριθμού εμβολίων  ώστε να εμβολιασθεί όλος ο ενήλικος πληθυσμός σε μικρό χρονικό διάστημα (εφόσον βέβαια αδειοδοτηθεί το εμβόλιο) κρίνεται εφικτή με βάση και τις ισχύουσες συνθήκες (μεγάλος αριθμός Ρώσσων πολιτών με μόνιμη διαμονή στην Κύπρο κλπ).

Β. ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΙ

1. ΑΜΕΣΑ εμβολιασμός όλων των ατόμων με ηλικία  65+ καθώς και όλων των ατόμων που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες ανεξαρτήτου ηλικίας.
2. Ύπαρξη εμβολιαστικών κέντρων με πολλά συνεργία πχ 10 συνεργία κατάλληλα στελεχωμένα που να μπορούν εμβολιάσουν ακολουθώντας πρωτόκολλα μέχρι και 200 άτομα τη μέρα άρα ( 200×10 = 2000 ) σε κάθε πόλη
3. Ενεργοποίηση όλων των ΠΙ εντός ΓΕΣΥ που μπορούν να πραγματοποιήσουν τον εμβολιασμό στα ιατρεία τους ειδικά για εμβόλια που δεν χρήζουν ειδικής φύλαξης.

Γ. ΜΕΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΩΝ ΕΠΟΧΗ

1. Να αξιοποιηθεί το αποδεικτικό ή βεβαίωση εμβολιασμού (να υπογραφούν συμφωνίες με χώρες με ψηλή εμβολιαστική κάλυψη πχ Ισραήλ και ΗΒ.) Αυτό βέβαια      δεν  θα αποτρέψει εμβολιασμένα άτομα από άλλες χώρες να επισκεφτούν τη Κύπρο. Στην απουσία τέτοιας βεβαίωσης να απαιτείται προσκόμιση αρνητικού PCR test (που έγινε μέσα στις τελευταίες 72 ώρες).

Δρ. Σπύρος Πίπης | Αρεταίειο Νοσοκομείο

M.B.Ch.B. (Hons), D.M. (Manchester)

D.C.H. (London), M.R.C.P. (UK), F.R.C.P.C.H. (UK), CCST (UK)

Παιδίατρος – Παιδοπνευμονολόγος

Αν. Καθηγητής Παιδιατρικής

St. George’s University of London

Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Λευκωσίας

T +357 22 200 407 | F +357 22 521 379

Dr Charis Neocleous MD,MSc,PhD

Pediatrician

MSc in Pediatric Infectious Diseases

PhD in Infectious Diseases

Neocleous Medical Pediatrics

0035799425477